Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Rozpoczęciem procedury dotyczącej uzyskania pomocy jest złożenie wniosku. Pomoc społeczna może być także udzielana z urzędu. Decyzje administracyjne dotyczące pomocy wydawane są w formie pisemnej po przeprowadzeniu przez pracownika socjalnego wywiadu środowiskowego (rodzinnego) w miejscu zamieszkania klienta. Pracownik socjalny ustala termin przeprowadzenia wywiadu środowiskowego (rodzinnego) w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc, a w sprawach nie cierpiących zwłoki, w miejscu pobytu osoby ubiegającej się. Celem wywiadu środowiskowego jest rozeznanie sytuacji materialnej, rodzinnej, zdrowotnej, zawodowej i mieszkaniowej osoby/rodziny ubiegającej się o pomoc. Pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w ciągu 14 dni od daty wszczęcia postępowania, a w sprawach pilnych w terminie 2 dni. Strona występująca o pomoc powinna zgromadzić dokumenty stanowiące podstawę ustalenia jej danych personalnych, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej i materialnej. W trakcie przeprowadzania wywiadu ustala się także dane rodziny zobowiązanej do alimentacji, celem przeprowadzenia rozeznania możliwości pomocy rodzinie znajdującej się w trudnej sytuacji.
Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie.
Sytuacje osobistą, rodzinną, dochodową osoby lub rodziny ustala się na podstawie następujących dokumentów:

Wymagane dokumenty

Dokumenty, które należy dołączyć do wniosku ( w zależności od sytuacji osoby lub rodziny):

1. Dowód osobisty lub inny dokument stwierdzający tożsamość.
2. Skrócony odpisu aktu urodzenia dziecka lub książecza zdrowia dziecka (do wglądu)
3. Dokument określający status cudzoziemca w Rzeczypospolitej Polskiej
4. Decyzja właściwego organu w sprawie renty, emerytury, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego.
5. Zaświadczenie o wynagrodzeniu za miesiąc poprzedzający miesiąc złożenia wniosku (od wszystkich pracujących członków rodziny)
6. Zaświadczenie z urzędu pracy potwierdzające zarejestrowanie jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy (od wszystkich bezrobotnych członków rodziny)
7. W przypadku otrzymywania z ZUS zasiłku chorobowego należy dostarczyć zaświadczenie o wysokości świadczenia za miesiąc poprzedzający miesiąc złożenia wniosku
8. Orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
9. W przypadku otrzymywania alimentów - dokument potwierdzający wysokość otrzymanych alimentów za miesiąc poprzedzający miesiąc złożenia wniosku
10. Zaświadczenia urzędu gminy albo oświadczenia o powierzchni gospodarstwa rolnego w hektarach przeliczeniowych
11. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej zaświadczenie o formie opodatkowania oraz dokument urzędowy potwierdzający wysokość osiągniętego dochodu za miesiąc poprzedzający miesiąc złożenia wniosku
12. Inne dokumenty wymagane przez pracownika socjalnego

Kryteria przyznawania świadczeń

Pomocy społecznej udziela się z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej):

1. Ubóstwa
2. Sieroctwa
3. Bezdomności
4. Bezrobocia
5. Niepełnosprawności
6. Długotrwałej lub ciężkiej choroby
7. Przemocy w rodzinie
8. Potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi
9. Potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
10. Bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych
11. Trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy
12. Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
13. Alkoholizmu lub narkomanii
14. Zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
15. Klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Prawo do świadczeń przysługuje osobom i rodzinom, których posiadane dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o próg interwencji socjalnej, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z okoliczności wymienionych w punkcie 2-15.Kryterium dochodowym dla osoby samotnie gospodarującej jest dochód nie przekraczający kwoty 776,00 zł, natomiast dla osoby w rodzinie - kwota 600,00 zł (art. 8 ustawy).

Rodzaje udzielanej pomocy

Pomoc społeczna przewiduje następujące świadczenia:

- pieniężne: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, specjalny zasiłek celowy.
- niepieniężne: praca socjalna, bilet kredytowany, składka na ubezpieczenie zdrowotne, składka na ubezpieczenie społeczne, pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie, sprawianie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie, usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach dziecka, specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, mieszkanie chronione, pobyt i usługi w domu pomocy społecznej, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie- w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych.

Zasiłek stały - świadczenie obligatoryjne (obowiązkowe) przysługujące na podstawie art. 37 ustawy o pomocy społecznej osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, spełniającym kryterium dochodowe i stanowi uzupełnienie dochodu tych osób do kryterium ustawowego.Zasiłek stały ustala się w wysokości: w przypadku osoby samotnie gospodarującej - różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 1000,00 zł miesięcznie; w przypadku osoby w rodzinie - różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie. Kwota zasiłku nie może być niższa niż 100,00 zł miesięcznie.

Zasiłek okresowy - świadczenie przysługuje na podstawie art. 38 ustawy o pomocy społecznej i adresowane jest do osób i rodzin bez dochodów lub o dochodach niższych niż ustawowe kryterium oraz zasobach pieniężnych nie wystarczających na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych, zwłaszcza ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Zasiłek okresowy ustala się: w przypadku osoby samotnie gospodarującej - w wysokości 50 % różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,  w przypadku rodziny -  w wysokości  50 % różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny. Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł. Okres, na jaki przyznane zostanie to świadczenie, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.

Zasiłek celowy - świadczenie fakultatywne przyznawane na podstawie art. 39 ustawy o pomocy społecznej na zaspokojenie niezbędnej potrzeby życiowej, a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Osobom bezdomnym i innym osobom nie posiadającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń zdrowotnych może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne. Zasiłek celowy może być przyznany również w formie biletu kredytowanego.

Zasiłek celowy na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowegoJest to świadczenie przysługujące na podstawie art. 40 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej i może być przyznane osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego. W takim przypadku może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

Zasiłek celowy na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną - świadczenie przysługujące na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej i może być przyznane osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej. W takim przypadku może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

Specjalny zasiłek celowy jest świadczeniem przysługującym na podstawie art. 41 ustawy o pomocy społecznej i może być przyznane w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium ustawowe - w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny.